Stress

U bent hier: Stress & Burn-out Coaching » Stress

Stress: ons jaag- en gevaarsysteem

Stress is inherent verbonden aan ons leven. Onze (primaire) hersenen zijn erop gericht om ons te laten overleven: eten of gegeten worden (fight, flight or freeze). Onze voorouders vochten nog met de sabeltandtijgers, wij schrikken op bij het oversteken van de weg als er een auto toetert.

We hebben onze stresshormonen nodig, puur om te kunnen overleven. Stress maakt dus wezenlijk onderdeel uit van ons leven. We moeten stress niet elimineren of reduceren, maar wel integreren in ons leven.

Toxische stress: draagkracht en draaglast

We maken ‘herstelhormonen’ aan die ons helpen om ons lichaam – na een kort en acuut stressmoment – terug in evenwicht te brengen. Ons lichaam vraagt dan een rustmoment, waardoor we kunnen recupereren.

Maar wat als de stress blijft duren en we geen recuperatie-momenten meer inbouwen? Ons lichaam en geest geraken uitgeput en de stress wordt ‘toxisch’. Gevolg: ons immuunsysteem, dat ons normaal beschermt tegen ziektes, verzwakt. We kunnen niet meer relativeren, ons primair (overlevings)brein neemt over en zegt ‘stop’ ! Met andere woorden: we worden ziek.

Anders uitgedrukt: onze draaglast (de hoeveelheid stress) wordt groter dan onze draagkracht (wat we aankunnen).

Stress op het werk: oorzaken?

• Communicatieproblemen
• Slechte verhouding met leidinggevende en/of collega’s
• Combinatie privé-werk
• Slechte fysieke werkomstandigheden
• Slechte werkorganisatie
• Werk-onzekerheid
• Gebrek aan autonomie
• Gebrek aan ontwikkelingsmogelijkheden
• Gebrek aan erkenning
• Te hoge werkbelasting
• Te hoge emotionele belasting
• Niet inzien van de ‘zin’ van een werk
• Ontevredenheid over de beloning
• …

Stress: symptomen

(bron: Geestelijk Gezond Vlaanderen)

• Fysieke symptomen
  • Aanhoudende moeheid
  • Slapeloosheid
  • Pijn (hoofd, rug, maag)
  • Hartkloppingen, verhoogde bloeddruk
• Psychische symptomen
  • Niet meer tot rust komen
  • Prikkelbaar, geïrriteerd
  • Sombere buien, piekeren, angst, huilbuien
  • Niet meer kunnen genieten, futloos
  • Onzekerheid, minder zelfvertrouwen
• Gedragsveranderingen
  • Minder presteren en meer fouten maken
  • Meer roken, alcoholgebruik
  • Meer slaap- en kalmeermiddelen gebruiken
  • Sociale contacten uit de weg gaan.

Stress: ons brein in actie

Theo Compernolle (neuropsychiater) maakt in zijn boek ‘Ontketen je brein’ (een absolute aanrader!) een onderscheid tussen onze 3 breinen

• Reflexbrein
  • Oudste primaire brein: onbewuste, primitieve reflexen
  • Helpt ons reflectiebrein om routines snel te kunnen uitvoeren
  • Wanneer het reflexbrein niet gecorrigeerd wordt door het reflectiebrein, kunnen er vreemde, irrationele zaken gebeuren
• Reflectiebrein
  • Ons (nieuwste) brein dat ons uniek menselijk maakt
  • Gebruikt veel energie en raakt makkelijk vermoeid
  • Het kan maar met één gedachte tegelijk bezig zijn (vergeet dus het ‘multi- tasken’)
• Archiveringsbrein
  • Opslaan/verwerken/sorteren van informatie (lange-termijn geheugen)
  • Is ook creatief omdat het verrassende associaties kan maken
  • Maar… werkt enkel als het reflectie-brein rust neemt: ze gebruiken namelijk dezelfde ‘processor’

Stress en burn-out: onze 4 intelligentie-niveaus

Elk coachingproces is gericht op onze 4 intelligentieniveaus:

• SQ = spirituele intelligentie = zingeving, bezieling, passie
• IQ = mentale intelligentie = rationeel denkvermogen (concreet/abstract)
• EQ= emotionele intelligentie = empathisch vermogen & sociale vaardigheid
• FQ = fysieke intelligentie = fysieke gezondheid & realisatie-vermogen

Menselijk ‘onevenwicht’ situeert zich op één of meerdere niveaus, bijvoorbeeld:

• SQ = je ervaart werk als zinloos, niet conform je persoonlijke waarden,…
• IQ = je kan niet meer helder denken, je piekert,…
• EQ = je bent angstig, somber, agressief, niet in staat om empathisch te connecteren,…
• FQ = je hebt geen energie, je bent futloos, zwak, lichamelijk ongezond,…

Tijdens het coachingsproces is het uiteraard de bedoeling om deze 4 intelligentieniveaus terug sterker te maken en op mekaar af te stemmen.

Literatuurtips:

• ‘Spirituele Intelligentie: de kracht van persoonlijke ontwikkeling’ – Marjolein Rikmenspoel).
• De zeven eigenschappen van effectief leiderschap – Stephen R. Covey
• De 8ste eigenschap: van effectiviteit naar inspiratie – Stephen R. Covey

Terug naar het overzicht: Stress & Burn-out Coaching